The Irish Traditional Music Archive (ITMA) is committed to providing free, universal access to the rich cultural tradition of Irish music, song and dance. If you’re able, we’d love for you to consider a donation. Any level of support will help us preserve and grow this tradition for future generations.
Cailín Deas Crúite na mBó [The Pretty Girl Milking the Cows]
Ennis wrote that a woman was singing a bawdy song while milking cows. A priest passing by heard the singing and ordered the girl, in reparation, to come to church the following Sunday, wearing a long white sheet, with a piece of a bone of a horse in her mouth and to stand at the church door so that everyone entering the church would spit on her and she agreed to this. A friar lived near her and he sent for her. She went to him and he asked her if she could learn a song quickly. She said she could and did so.
The song exhorts people to repent of their sins and to live a good life. It asks the Virgin Mary for protection and states that the Day of Judgement will arrive. It exhorts people to attend mass.
The girl sang the song at church the following Sunday and the priest said that whoever had taught her the song, taught her well.
[from NFC 1280: 135-137]
Note to music transcription:
Ennis wrote in irish, in brackets ‘(From the same person)’ [Vail Bheairtle Ó Donncha] on the music notation.
Cailín Deas Crúite na mBó
Bean a bhí ann ‘sa tsean-aimsir agus bhí sí a’ bleaghan bó ar chúl sconnsa agus bhí sí ‘góil ‘Cailín D.C. na mBó’ agus bhí an t-amhrán gáirsiúil. Bhí sagart a’ guil a’ bóthar agus sheas sé ‘g éisteacht léi. Nuair a bhí ’n t-órán críochnuighthe ‘ci ghlaoidh sé amach uirthe ‘gus chuir sé ge bhreithiúnas aithrighe uirthi bheith ag a‘ bPobal an chéad Dónach eile, bráithlín gheal a bheith síos go talth’ uirthe, píosa dhe chráimh capaill in-a béal seasa’ ‘ndoras a’ tséipéil go mbuailfeadh chuile dhuine ghothadh isteach nó ‘mach smugairle uirthe agus dúirt sí go mbeadh. Bhí Bráthair in-a chomhnuidhe comhgarach di agus chuir sé fios uirthe agus chua sí go dtí é, agus d’iarrtha sé dhi a’ ra’ sí go maith a’ tóigeáil órán. Dúairt sí go raibh. D’árrtha’ bráthair a’ t-órán agus seo mar a duairt sé:
Éirígí ‘pheacaí ‘gus músclaí agus cuimhrígí ar Eón Mhac na h-Óigh
Ná smaoinígí ar pheacaí na drúise nó ar mhealladh gach cúilfhinnín óg,
Ach blaoigí ar na h-Aingle ghár gcumhdach ‘s ar ár mbáinríoghan bhreagh curtha na nGlór
Ná’r bhreagh dhúinn mar charaid í lá ‘n chúntais
Ná cailín deas cnóidhte na mbó.
Tioca’ mac Muire ghá’r bhféachaint
‘Sa chlann bhocht ag Éansall(?) aniar
Teannaigí lióm is céad fáilte
Gon chathair a gheáll m’athair díb.
An Mhaighdean bhreagh bharramhail ‘tá láidir
Mo ghrá thú ‘s tú áilleacht gach ciall
‘S tú mo chongna’ agus our-láimh na práinne
Ag [Agus? RÓ] molaimuid go h-árd ainm Chríost.
Tioca’n an t-árd-phríonnsa gan aimhreas
Chun breithiúnas a thóirt ar gach naomh
Ní leanaim gá’r cumú ná gá gcúmfar
Nach dtiocaí annsiúd le n-a ghlóir.
Tréicí an fhairrige bhrúidiúil
Agus silthe gach neon-charraig bréan (sic)
‘S nuair a shínfheas a’ t-aingeal an trónfid (trumpet)
Beidh gach anam in-a chomhcholainn fhéin.
Nach truagh liom lucht drannaim agus dróise
Lucht meisceóireacht trúm agus póit
Ag éirighe ar maidin Dé Dóna’
Agus a’ spalpadh na miúne [?mionnaí RÓ] ag tigh’n óil
Ná failígí t-Aifreann ar aon chor
Níl sólás ar a’ saoghal seo níos fearr
Ach molaimíd míle ‘gus céad buachas[?buíochas RÓ]
Leis a’ tÉan-Mhac a d’fhuiling a’ Pháis.
(ó n-athair). Ó Val Bheartla Ó Donnchú
Dubhairt an sagart léithe nuair a tháinic sí ag a’ bPobal an t-órán a rádh agu,s duairt sé ‘pé brí cé mhúin fios do ghroithe dhuit mhúin sé go maith dhuit é, ach beannacht duitse’ deir sé ‘agus mallacht go bhéal do mhúinte’.
Nóta le hathscríobh an cheoil:
Scríobh Ennis ‘(Ón duine céadna)’ le nodaireacht an cheoil, is é sin Vail Bheairtle Ó Donncha.